Published Works|کتاب ها

محرم از نگاه گردشگران فرنگی
به روایت و تصویرگری: مهدی تمیزی

کتاب "محرم از نگاه گردشگران فرنگی" به روایت و تصویرگری مهدی تمیزی، در سال 1394خ. از سوی انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان منتشر و هفتم آبان 1394خ با حضور دکتر بهمن نامور مطلق در حمام تاریخی دردشت اصفهان رونمایی شد.
این کتاب، روایتگر بخش هایی کوتاه از گزارش های برخی از گردشگران فرنگی است که محرم و آیین های وابسته به آن را در ایران دیده اند و در نوشته های خود به آن پرداخته اند. این روایت ها همچنین همراه شده اند با تصویرگری هایی که نقش مایة آنها از تصویرگری های کتاب های چاپ سنگی ایران دستچین شده و دوباره در ساختاری تازه به کار گرفته شده است.
محمدعلی ایزدخواستی (مدیر مرکز خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان) در بخشی از مقدمه کتاب نوشته است: « متأسفانه ما در طول تاریخ، بیشتر ملتی شفاهی بوده ایم تا کتبی؛ یعنی کمتر به ثبت و ضبط مسائل خودمان دست زده ایم. از این رو، شرح آیین های عاشورائی این سرزمین، در روزگاران پیش از دوربین و حتی تا همین چند سال پیش، به همین نکات و گزارش های نقل شده در سفرنامه ها و اندک آثار دیگری که برجا مانده، محدود می شود. پس برای اینکه به "آنچه گذشت" دست پیدا کنیم، بی نیاز از سفرنامة فرنگیان نیستیم.»
نویسنده مقدمه، ضمن مطرح کردن چند سؤال پیرامون چرایی مطالعه و شناخت سفرنامه های فرنگیان، در بخشی دیگر از مقدمه نوشته است: «باید بگویم که ما صاحب یکی از بزرگترین گنجینه های میراث ناملموس بشری هستیم؛ اما از جنبه های گوناگون آن غافل ایم. این میراث گران بها، آیین های عاشورائی است که می تواند جهانیان را به خود جلب کرده و تحت تأثیر قرار دهد. هیچگاه به طور جدی به آیین های عاشورائی به عنوان فرصتی برای گفتگو با سایر ملل، در قالب "گردشگر فرهنگی" نبوده‌ایم.»
مهدی تمیزی ـ نویسنده و تصویرگر این کتاب ـ نیز سخن را اینگونه آغاز کرده است که: «از روزگاران پیشین، بیشتر گردشگران فرنگی که به ایران سفر می کردند، همچون دیپلمات ها، بازرگانان و مبلغین مذهبی، اگر زمان حضورشان با روزهای ماه محرم یکی می شد و آیین های سوگواری شیعیان را می دیدند، چنان گیرایی برای ایشان داشت که بخشی از گزارش یا سفرنامه خود را به آن اختصاص می دادند. محرم در ایران، تا به امروز نیز از نگاه گردشگران فرنگی، رویدادی دیدنی، ستودنی و درخور پژوهش است.»
تمیزی در بخش دیگری از سخن آغازین نوشته است: « اگر نبود کوشش در گردآوری و ثبت تصویرگری های کتاب های چاپ سنگی ایران از سوی برخی از فرنگیان، همچون پروفسور الریش مارزلف، چه بسا امروز باید برای از میان رفتن بخش دیگری از فرهنگ ایران زمین، افسوس می خوردیم. شایسته است، از گردشگرانِ پژوهشگری که با نگارش، طراحی، عکاسی، گردآوری و ثبت سندها، یادگارهایی ارزشمند بر جا گذاشته اند و ما را در جریان حال و روز پیشینیان مان قرار داده اند، سپاسگزار باشیم.»
مهدی تمیزی، نویسنده و تصویرگر کتاب "محرم از نگاه گردشگران فرنگی" تا کنون 14 جایزه، 12 داوری، 11 نمایشگاه انفرادی، بیش از 40 نمایشگاه گروهی و تأسیس و مدیریت چندین مرکز هنری و ادبی را در پروندة خود دارد. به جز انتشار چندین مجموعه کارتپستال و ده ها مقاله و یادداشتی که در مطبوعات از او هست، کتاب هایی را نیز منتشر کرده، همچون: "در سایه سرو" (پژوهشی بر سرونگاره های سنگ آرامگاه ها)، "آن مهربان بردبار" (برگرفته از مناجاتنامه خواجه عبدالله انصاری)، "کشکول" (طنز و شوخ طبعی در کشکول شیخ بهایی)، "راپورت های ملوکانه" (رویدادهای طنزآمیز دوران قاجار) و دوجلدی "نصفهان" (نخستین کتاب طنزپردازان استان اصفهان).
کتاب "محرم از نگاه گردشگران فرنگی" با پرداختی کوتاه به روضه خوانی، دسته، تعزیه و تکیه(حسینیه) آغاز شده و سپس به بخش هایی از گزارش های: میکله ممبره، آنتونیو دِگوی، پیترو دلا واله، گارسیا دِسیلوا فیگوروآ، فِدوت آفاناس یوویچ کِتوف، آدام اولئاریوس، ژان شاردن، ژان باپتیست تاورنیه، اوژن فلاندن، هانریش کارل بروگش، ارنست هولتسر، پی یر لوتی و پیتراستفان پل بروک می پردازد.